Participatie vraagt maatwerk. Binnen de Participatie Studio leren we hoe we samen vaardiger kunnen worden in de kunst van het participeren.

Plannen is kiezen

Elk beleid maakt keuzes. Participatie helpt om gedragen en positieve keuzes te maken. Want wat doe je bijvoorbeeld met groepen met tegengestelde belangen (en met meer of minder middelen om deze belangen te verdedigen)? Of met burgers die zichzelf organiseren (of zich juist niet kunnen organiseren)? Wil je iedereen meekrijgen of maak je beter strategische keuzes? En hoe krijg je het doel van je project helder? Zoek je draagvlak voor een bestaand idee, of vertrek je met een open agenda? En hoe wil je alles organiseren? Hou je het liefst intern, of zoek je naar allianties met groepen met gelijkaardige ambities? En als jij er klaar voor bent, is je eigen organisatie dit dan ook?

Collectief leren participeren

Er bestaan geen participatie handboeken met kant en klare antwoorden. We moeten leren uit ervaringen, door telkens net iets anders te proberen, maar ook door de tijd te nemen om samen met anderen te reflecteren over geslaagde en minder geslaagde probeersels. De Participatie Studio wil dit reflecteren faciliteren via een reeks oefeningen. Je kan hier alleen aan beginnen, maar ze werken het beste wanneer je ze oefent met collega’s van een andere dienst, organisatie of overheid. Voorzie voldoende tijd om tussen elke oefening wat inzichten ook echt uit te proberen. Want daar gaat het om, collectief leren participeren.

Wil je zelf aan de slag gaan met de tools uit de Participatie Studio?

Klaar voor een Studio?

Een Participatie Studio werkt ideaal met een groep van 4 participatie-enthousiastelingen met een gelijkaardige positie (ambtenaar, participatieprofessional, activist) en een complementaire expertise (ruimtelijke planning, communicatie, jeugd). Elke deelnemer is betrokken in een lopend participatietraject. Hij/zij heeft ruimte in zijn/haar agenda om 4 dagen (in de loop van 1 jaar) over deze trajecten te reflecteren en heeft het mandaat om met de inzichten uit de studio ook echt te experimenteren.

Onze hulp nodig?

Wil je je Participatie Studio volledig zelf organiseren, download dan de oefeningen onder ‘materiaal’. Wil je toch eerst wat uitleg of wil je dat wij een Participatie Studio voor je organiseren, neem dan contact op met oswald.devisch@uhasselt.be.

Met dit materiaal kan je zelf aan de slag.

Verhaal

Participatie dekt vele ladingen, van het zoeken naar draagvlak tot het faciliteren van zelfbeheer. Deze set kaarten benadert participatieprocessen als collectieve leerprocessen, als trajecten waarbinnen een groep mensen zich samen organiseert om te leren over een specifiek onderwerp om zo een proces van verandering in gang te zetten. Deze benadering heeft een aantal consequenties. Zo hebben we het niet over communicatietrajecten, bevragingen, infomarkten, charettes, enz., maar over een dynamisch proces van samen proberen, samen reflecteren, beslissen om een andere weg uit te gaan, terug proberen, aan te sluiten bij een andere groep, enz. De kaartenset probeert deze consequenties te beschrijven, vanuit het perspectief van een individu dat zo’n collectief leertraject wil opstarten (kaarten 1 tot 12) én vanuit het perspectief van een individu dat in zo’n collectief leertraject zit (kaarten 12 tot 4).

Begrippen

Er bestaan heel wat publicaties over participatie, met telkens eigen begrippen. Deze set kaarten beschrijft die begrippen die aan de basis liggen van de oefeningen reeksen. Op de voorkant staat telkens een figuur, gemaakt door de auteurs van de begrippen, op de achterkant een kernachtige definitie en een verwijzing naar de publicatie waarin het begrip geïntroduceerd is.

Oefeningen

We leren uit ervaringen, ten minste als we de tijd nemen om hierover te reflecteren. Deze drie oefeningen reeksen helpen om deze reflecties te structureren. De eerste oefeningenreeks gaat in op de vraag ‘hoe sleutel ik aan een leercollectief?’ Ze maakt komaf met de fixatie op representativiteit en zet in op dynamische collectieven. De tweede oefeningenreeks gaat in op de vraag ‘hoe stuur ik een leercollectief?’ Ze helpt om te anticiperen op weerstand door voortdurend te investeren in zelfevaluatie en in strategische allianties. De derde oefeningenreeks gaat in op de vraag ‘hoe versterk ik de participatiecultuur van mijn organisatie?’ door te denken vanuit rollen, regels en instrumenten.

Elke Participatie Studio levert nieuwe inzichten op, maar ook nieuwe vragen.

Studio West Vlaanderen

De Participatie Studio West Vlaanderen was de tweede studio die met de oefeningenset werkte. Bijna alle deelnemers werkten aan lopende trajecten en konden de inzichten onmiddelijk toepassen. Zo ontstond een echt leercollectief. In deze studio werkte Kortrijk aan het participatietraject rond de ontwikkeling van de voormalig Vetex site; reflecteerde Harelbeke over het proces achter het RUP Sportsite in Bavikhove; zocht de Provincie input rond het betrekken van burgers en organisaties bij de herbestemming van de militaire basis Koksijde; en keek Oostkamp terug op het proces dat ze met bewoners van de wijk Kroonhove afgelegd hebben rond verdichting. De Participatie Studio West Vlaanderen liep van januari tot december 2020 en werd financieel ondersteund door het Departement Omgeving en de Provincie West Vlaanderen.

Studio Oost Vlaanderen

De Participatie Studio Oost Vlaanderen werkte met een eerste versie van de oefeningenset. Het was ook de eerste studio met enkel lopende participatietrajecten. Dit bleek achteraf een belangrijke voorwaarde om te kunnen leren (over participatie). In deze studio sleutelde Aalst aan haar traject rond de ontwikkeling van de Immerzeel+ site; werkte de Provincie aan het afbakeningsproces Kleinstedelijk Gebied Beveren; herbekeek Sint Niklaas het participatieproces rond de herontwikkeling van Stationsomgeving Noord en werkte Wetteren aan het participatieproces rond een industriegebied binnen de afbakening van hun kleinstedelijk gebied. De Participatie Studio Oost Vlaanderen liep van december 2019 tot december 2020 en werd financieel ondersteund door het Departement Omgeving en de Provincie Oost Vlaanderen.

Studio Limburg

De Participatie Studio Limburg was gestructureerd rond een poster met drie basisvragen: Hoe start ik een collectief leertraject?, Hoe stuur ik een collectief leertraject?, en Hoe introduceer ik een participatiecultuur in mijn organisatie? Deze drie vragen blijven vanaf dan terugkomen in elke studio. In deze studio keek Houthalen-Helchteren terug op het participatieproces achter hun Beeldkwaliteitsplan Houthalen-Centrum; sleutelde de Provincie aan haar Beleidsplan Ruimte; reflecteerde Borgloon over de participatieve uitwerking van ontmoetingsplekken binnen het project ‘Dorp Aan Zet’ werkte gemeente aan de uitwerking van hun Beeldkwaliteitsplan Centrum Lanaken. De Participatie Studio Limburg liep van december 2018 tot mei 2019 en werd financieel ondersteund door het Departement Omgeving en de Provincie Limburg.

Studio Antwerpen

De Participatie Studio Antwerpen was een studio met veel collectief overleg. We begonnen met een eigen definitie van participatie en ontwikkelden samen aan een instrument om deze definitie te vertalen in een set vragen die helpen om vat te krijgen op terugkerende participatieve situaties. In deze studio werkte Beerse op ‘Den Hout 2040’; reflecteerde Heist-op-den-Berg over haar project ‘Vergroen je voortuin’; keek Nijlen terug het participatietraject achter het beeldkwaliteitsplan en sleutelde de Provincie Antwerpen aan de participatieve uitwerking van haar Beleidsplan Ruimte. De Participatie Studio Antwerpen liep van mei tot december 2018 en werd financieel ondersteund door het Departement Omgeving en de Provincie Antwerpen.

Studio Vlaams Brabant

De Participatie Studio Vlaams Brabant was onze eerste studio. We introduceerden elk leerdag een vracht aan nieuwe begrippen, cases en methodes vanuit het idee dat elke deelnemer wel iets uit deze veelheid zou oppikken dat hem/haar inspireerde. In deze studio keek Tienen terug op ‘de Tien van Tienen’ voor; werkte Tremelo op het participatietraject achter RUP Kalvenne; werkte Zoutleeuw aan het betrekken van burgers bij de heraanleg van de Asbroekstraat en reflecteerde Interleuven over de uitwerking van de Burgemeestersconvenant Lokale Klimaatprojecten. De Participatie Studio Vlaams Brabant liep van januari tot juni 2018 en werd financieel ondersteund door het Departement Omgeving en Interleuven.

Studio Vlaams Brabant (2022)

De Participatie Studio Vlaams Brabant was onze zesde studio. Onze oefeningenset stond op punt dus we konden onmiddellijk aan de slag. Vier gemeenten, elk met hun eigen participatietraject, werkten samen en vormden een leercollectief. In deze studio ontwierp Boutersem een nieuw dorpshart voor Neervelp; sleutelde Tremelo aan haar beleidsplan ruimte; zette Rotselaar een volgende stap in haar klimaatplan; en werkte Kortenberg aan de actualisering van haar mobiliteitsplan. De Participatie Studio Vlaams Brabant liep van december 2021 tot mei 2022 en werd financieel ondersteund door Interleuven.

Een verscheidenheid aan begeleiders en deelnemers nam reeds deel aan een Studio.

Oswald Devisch

Oswald Devisch is associate Professor in Urban Design at the Faculty of Architecture and Arts, Hasselt University, Belgium. He is coordinator of the research cluster Spatial Capacity Building exploring themes such as autonomous transformation processes, collective learning, strategic participation and the gamification of spatial planning.

Roel De Ridder

Roel De Ridder, PhD M Arch, is a services researcher at Hasselt University, faculty of Architecture and Arts (ArcK / Spatial Capacity Building). He works as a lecturer of theory and a tutor at KU Leuven, faculty of Architecture (Campusses Sint-Lucas Brussels & Ghent). Apart from that, he is a former artistic director of the architectural/cultural association Architectuurwijzer (Hasselt / Genk). As a volunteer, he is active in several cultural, social and interreligious organisations. Roel's research interests are architectural theory (2nd half of the 20th century), sacred and public spaces, (spatial) self-organization and the autonomy ánd social impact of architecture.

Jan Schreurs

Supervisor - Jan Schreurs is emeritus senior lecturer at the KULeuven. He was a supervisor at Studio Vlaams Brabant.

Annette Kuhk

Begeleider - Annette Kuhk is onderzoeker aan de KULeuven en oprichter van Humanarc. Zij was begeleider in alle Studios.

Tim Devos

Begeleider - Tim Devos is partner bij ndvr en onderzoeker aan de Universiteit Gent. Hij was begeleider in Studio Vlaams Brabant.

Soetkin Goris

Begeleider - Soetkin Goris is agoog en partner bij Trizone. Zij was begeleider in alle Studios.

Joke Vandenabeele

Begeleider - Joke Vandenabeele is hoofddocent aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de KULeuven. Zij was klankbord in Studio Vlaams Brabant en Studio Antwerpen.

Johan Thomas

Deelnemer - Johan Thomas is diensthoofd Omgeving in de gemeente Zoutleeuw (in 2018). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Roger Mertens

Deelnemer - Roger Mertens is lid van de gemeenteraad van de gemeente Zoutleeuw (in 2018). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Marijke Tritsmans

Deelnemer - Marijke Tritsmans is diensthoofd Communicatie in de gemeente Tienen (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Sara Ulens

Deelnemer - Sara Ulens is diensthoofd Jeugddienst in de gemeente Tienen (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Karel Bloos

Deelnemer - Karel Bloos is diensthoofd Beleid en Organisatie in de gemeente Tienen (in 2018). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Nadia Gijsemans

Deelnemer - Nadia Gijsemans is communicatieambtenaar in de gemeente Tremelo (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Martijn Gillaerts

Deelnemer - Martijn Gillaerts is ruimtelijk planner bij Interleuven (in 2018). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Sabrina De Donder

Deelnemer - Sabrina De Donder is communicatiemedewerker bij Interleuven (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant.

Seppe De Blust

Begeleider - Seppe De Blust is partner bij ndvr en onderzoeker aan de ETH Zurich. Hij was begeleider in Studio Antwerpen en Studio Limburg.

Maarten Horemans

Deelnemer - Maarten Horemans is afdelingshoofd Ruimte in de gemeente Nijlen (in 2018). Hij nam deel aan de P-Studio Antwerpen.

Tessy Gorris

Deelnemer - Tessy Gorris is ruimtelijk planner bij de gemeente Heist-op-den-Berg (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Antwerpen.

Elle Verwaest

Deelnemer - Elle Verwaest is coördinator Ontspanning en Ontwikkeling in de gemeente Beerse (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Antwerpen.

Hanne Jacobs

Deelnemer - Hanne Jacobs is medewerker communicatie bij de Stadsregio Turnhout (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Antwerpen.

Katrijn Vercammen

Deelnemer - Katrijn Vercammen is adviseur communicatie & participatie bij de Provincie Antwerpen (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Antwerpen.

Katleen Verhaert

Deelnemer - Katleen Verhaert is communicatieconsulente Dienst Gebiedsgericht Beleid bij de Provincie Antwerpen (in 2018). Zij nam deel aan de P-Studio Antwerpen.

Jakob Vandevoorde

Begeleider - Jakob Vandevoorde is partner bij ndvr. Hij was begeleider in Studio Limburg, Studio Oost Vlaanderen en Studio Vlaams Brabant.

Patricia Kusters

Deelnemer - Patricia Kusters is stedenbouwkundig ambtenaar bij de gemeente Lanaken (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Danielle Starren

Deelnemer - Danielle Starren is Afdelingshoofd Leefomgeving bij de gemeente Lanaken (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Ruth Stevens

Deelnemer - Ruth Stevens is stedenbouwkundig ambtenaar bij de gemeente Borgloon (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Els Arnauts

Deelnemer - Els Arnauts is sectorcoördinator ruimte bij de gemeente Borgloon (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Freija Bas

Deelnemer - Freija Bas is diensthoofd Ruimte bij de gemeente Houthalen-Helchteren (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Bertien Buntinx

Deelnemer - Bertien Buntinx is ruimtelijk planner bij de gemeente Houthalen-Helchteren (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Jo Schoefs

Deelnemer - Jo Schoefs is ruimtelijk planner bij de Provincie Limburg (in 2019). Hij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Koen Indesteege

Deelnemer - Koen Indesteege is ruimtelijk planner bij de Provincie Limburg (in 2019). Hij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Martine Baptist

Deelnemer - Martine Baptist is ruimtelijk planner bij de Provincie Limburg (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Griet Maes

Deelnemer - Griet Maes is ruimtelijk planner bij de Provincie Limburg (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Limburg.

Lieselot Cole

Deelnemer - Lieselot Cole is ruimtelijk planner bij de gemeente Aalst (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Sam De Coster

Deelnemer - Sam De Coster is duurzaamheidsambtenaar bij de gemeente Aalst (in 2019). Hij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Bart Van Lokeren

Deelnemer - Bart Van Lokeren is beleidsadviseur plannen en ontwikkelen bij de gemeente Sint-Niklaas (in 2019). Hij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Els Van Gyseghem

Deelnemer - Els Van Gyseghem is omgevingsambtenaar bij de gemeente Wetteren (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Davina De Palmenaer

Deelnemer - Davina De Palmenaer is beleidsmedewerker participatie bij de Provincie Oost Vlaanderen (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Barbara Smitz

Deelnemer - Barbara Smitz is ruimtelijk planner bij de Provincie Oost Vlaanderen (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Reinout Debergh

Deelnemer - Reinout Debergh is diensthoofd ruimtelijke planning bij de Provincie Oost Vlaanderen (in 2019). Hij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Patrick Wohlmutter

Deelnemer - Patrick Wohlmutter is ruimtelijk planner bij de Provincie Oost Vlaanderen (in 2019). Hij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Angelique Vandekerckhove

Deelnemer - Angelique Vandekerckhove is beleidsmedewerker participatie bij de Provincie Oost Vlaanderen (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Karen Dhollander

Deelnemer - Karen Dhollander is beleidsmedewerker dienst Ruimtelijke Planning bij de Provincie Oost Vlaanderen (in 2019). Zij nam deel aan de P-Studio Oost Vlaanderen.

Nele Cools

Deelnemer - Nele Cools is diensthoofd Communicatie bij de gemeente Oostkamp (in 2020). Zij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Cindy Deprez

Deelnemer - Cindy Deprez is omgevingsambtenaar bij de gemeente Harelbeke (in 2020). Zij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Julie Vervaeke

Deelnemer - Julie Vervaeke is medewerker communicatie bij de gemeente Harelbeke (in 2020). Zij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Barbara Deman

Deelnemer - Barbara Deman is gebiedswerker bij de gemeente Kortrijk (in 2020). Zij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Michelle Janssens

Deelnemer - Michelle Janssens is participatie- en communicatieverantwoordelijke bij de Provincie West Vlaanderen (in 2020). Zij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Wouter Billiet

Deelnemer - Wouter Billiet is ruimtelijk planner bij de Provincie West Vlaanderen (in 2020). Hij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Lissa Van Doorsselaere

Deelnemer - Lissa Van Doorsselaere is ruimtelijk planner bij de Provincie West Vlaanderen (in 2020). Zij nam deel aan de P-Studio West Vlaanderen.

Jan Denoo

Begeleider - Jan Denoo is partner bij ndvr. Hij was begeleider in Studio West Vlaanderen.

Kevin Jelu

Deelnemer - Kevin Jelu is communicatieambtenaar in de gemeente Rotselaar (in 2022). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant 2022.

Tanja Stessens

Deelnemer – Tanja Stessens is milieuambtenaar in de gemeente Tremelo (in 2022). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant in 2022.

Hanne Schuermans

Deelnemer – Hanne Scheurmans is participatieambtenaar in de gemeente Kortenberg (in 2022). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant 2022.

Elke Verhoeven

Deelnemer – Elke Verhoeven is mobiliteitsambtenaar in de gemeente Kortenberg (in 2022). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant 2022.

Ils Juchtmans

Deelnemer – Ils Juchtmans is afdelingshoofd grondgebiedzaken in de gemeente Boutersem (in 2022). Zij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant 2022.

Dries Nicolaes

Deelnemer – Dries Nicolaes is medewerker milieudienst bij Interleuven (in 2022). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant 2022.

Jelle Thys

Deelnemer – Jelle Thys is medewerker milieudienst bij Interleuven (in 2022). Hij nam deel aan de P-Studio Vlaams Brabant 2022.

Janne Pelgrims

Begeleider - Janne Pelgrims was masterstudent architectuur aan de UHasselt. Ze was begeleider in Studio Vlaams Brabant.

De Participatie Studio is het resultaat van vele discussies tussen nog meer organisaties.

De Participatie Studio is een initiatief van de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP), onder begeleiding van Endeavour, Trizone, HumanArc en de Universiteit Hasselt, met ondersteuning van het Departement Omgeving, de Provincies en Interleuven. Meer weten? Stuur je vraag naar info@vrp.be